Τα Εγκώμια στην Κοίμηση της Θεοτόκου στη Γεσθημανή (ΦΩΤΟ&ΒΙΝΤΕΟ)

 Η τελετή αύτη προς τιμήν της Κοιμήσεως της Θεοτόκου τελείται ειδικώς υπό της Εκκλησίας Ιεροσολύμων. Διά ταύτην εξεκίνησε συνοδεία Αρχιερατική και Ιερατική από της Πύλης του Πατριαρχείου  Ιεροσολύμων κ.κ. Θεόφιλον την πρωίαν της ως άνω ημέρας, 7.30 π.μ. ώραν.
Η συνοδεία επορεύθη, των κωδώνων του Ναού της Αναστάσεως κρουομένων, την Οδόν του Μαρτυρίου (Via Dolorosa) – διελθούσα προ της Ιεράς Μονής του Αγίου Χαραλάμπους, του Πραιτωρίου (Φυλακής του Χριστού), των Αγίων Θεοπατόρων Ιωακείμ και Άννης, του Αγίου Στεφάνου και κατέληξεν εις το ηγουμενείον της Γεθσημανής. Ενταύθα εγένετο μικρά ανάπαυσις, άχρις ου ενδυθώσιν οι Ιερείς διά την Πατριαρχικήν υποδοχήν.
Ευθύς αμέσως έλαβε χώραν η Προϋπάντησις εις την Αυλήν του Ιερού Ναού της Γεθσημανής. Ενταύθα ενεδύθη ο Μακαριώτατος και ηυλόγησε την αγίαν Είσοδον, ότε και ήρξατο η εν λιτανεία είσοδος εις τον Ναόν, εν ω εψάλλετο το Απολυτίκιον: «Εν τη Γεννήσει την παρθενίαν εφύλαξας…».

Εις το μέσον του Ιερού Ναού και προ του Θεομητορικού Μνήματος ηυλόγησε την Είσοδον ο Μακαριώτατος ακολούθως ανήλθεν επί του Θρόνου και ήλθον οι Ιερείς, και «έλαβον καιρόν» και ενεδύθησαν επιτραχήλιον και φαιλόνιον, ως ενεδύθησαν και οι Αρχιερείς επιτραχήλιον και ωμοφόριον. Μετά ταύτα οι Ιερείς έφερον τον Επιτάφιον, εφ’ ου η εικών της Κοιμήσεως της Θεοτόκου, εκ της θέσεως εις ην είχε τοποθετηθή νοτίως του Θεομητορικού Μνήματος και έστησαν αυτόν εις το μέσον του Ναού.
Άμα τη τοποθετήσει ταύτη ήρξατο η τελετή των Εγκωμίων της Κοιμήσεως της Θεοτόκου εις τρεις Στάσεις:
Α’ «Η Αγνή εν τάφω κατετέθης, βαβαί…», του Μακαριωτάτου θυμιάσαντος εν τη Α’ Στάσει,
Β’ «Άξιόν εστιν μεγαλύνειν σε την Θεοτόκον…»,
Γ’ «Αι γενεαί πάσαι ύμνον τη ταφή σου προσφέρουσι, Παρθένε…», ψαλλομένων υπό του Μακαριωτάτου, των Αρχιερέων και των Ιερέων και του Πρωτοψάλτου του Πανιέρου Ναού της Αναστάσεως Αρχιμανδρίτου π. Αριστοβούλου και των Παρεπιδημούντων Ιερέων των άλλων Ορθοδόξων Εκκλησιών, παρουσία του Γενικού Προξένου της Ελλάδος εις τα Ιεροσόλυμα κ. Γεωργίου Ζαχαριουδάκη μετά της εριτίμου συζύγου αυτού.
Των Εγκωμίων ψαλέντων εξεφωνήθη ο Επιτάφιος λόγος υπό του Γέροντος Αρχιγραμματέως Σεβασμιωτάτου Αρχιεπισκόπου Κωνσταντίνης κ. Αριστάρχου έχων ως έπεται ελληνιστί:
“Mακαριώτατε Πάτερ και Δέσποτα,
Σεβασμία των ιεραρχών χορεία,
Εκλαμπρότατε κ. Γενικέ Πρόξενε της Ελλάδος,
Ευλαβείς ιερείς,
Ευσεβείς προσκυνητές,

Οι παροικούντες εις Ιεροσόλυμα και οι εκ περάτων της γης προσελθόντες ευλαβείς προσκυνητές, με προεξάρχοντα το διάδοχο του αγίου Ιακώβου του Αδελφοθέου Μακαριώτατο Πατέρα ημών και Πατριάρχη Ιεροσολύμων κ. Θεόφιλο, συστήσαμε σήμερα, παραμονή της εορτής της Κοιμήσεως της Υπεραγίας Θεοτόκου, πάνδημη εόρτια πανήγυρη στον άγιο τούτο τόπο του ενταφιασμού της. Κατά την Κοίμηση της Θεοτόκου, οι απόστολοι “θεαρχίω νεύματι” συνέδραμον εκ περάτων της γης ” Γεθσημανή τω χωρίω,” για να την κηδεύσουν και την ενταφιάσουν πρεπόντως. Κατά τη μνήμη της Κοιμήσεώς της σήμερα, εμείς συνήλθαμε, προσκλήσει της μητρός των Εκκλησιών, για να αποδώσουμε στη μητέρα του Θεού μας, το σέβας, την τιμή, την αγάπη, τον έπαινο, τον ύμνο ως ελάχιστη οφειλή προς ο,τι εκείνη επετέλεσε χάριν της σωτηρίας του ανθρωπίνου γένους και να την ικετεύσουμε να είναι αρωγός και βοηθός στις περιστάσεις και ανάγκες του βίου μας.

Στη μεγαλοπρεπή και κατανυκτική αυτή τελετή των ” Εγκωμίων” ή τελετή του “Επιταφίου, “μοναδική στην Ορθόδοξη Εκκλησία και μάλιστα πέριξ του Θεομητορικού Μνήματος, χρεωστικώς απονέμομε στην αγνή κόρη της Ναζαρέτ Μαριάμ το φόρο τιμής και ευγνωμοσύνης για την αγία, την παναγία όντως ζωή της, την ελευθέραν παντός μολύσματος του τε κατά σώμα και ψυχήν και διάνοιαν κατά τον άγιο Σωφρόνιο Πατριάρχη Ιεροσολύμων (PG 87, 3160D). Υμνούμε εκείνη που επέλεξε ο Θεός να γίνει συνεργός Του στο έργο Του της αναγεννήσεως και σωτηρίας του ανθρώπου. Μεγαλύνομε εκείνη, την οποία εκάλεσε ο Θεός διά του Αρχαγγέλου Γαβριήλ στη Ναζαρέτ να σαρκώσει εκ Πνεύματος Αγίου το Μονογενή Υιό Του. Ανυμνούμε εκείνη που εδέχθη με εμπιστοσύνη την κλήση αυτή λέγοντας, ”Ιδού η δούλη Κυρίου, γένοιτό μοι κατά το ρήμά σου” (Λουκ. 1, 38). Εκείνη τη στιγμή η αειπάρθενος Μαριάμ εκ της ευδοκίας του Πατρός και της συνεργίας του Αγίου Πνεύματος συνέλαβε τον Υιό του Θεού ως άνθρωπο. Τότε ο ασώματος εσωματώθη. Ο Χριστός στη μήτρα της Παρθένου ενηνθρώπησε.

Προσέλαβε απ’ εκείνη σάρκα έμψυχον λογικήν και ψυχήν λογικήν κατά τον άγιο Σωφρόνιο (PG 87, 3161BC). Προσέλαβε όλη την ανθρώπινη φύση και την αγίασε, μάλλον την εθεούργησε κατά τον άγιο Γρηγόριο τον Παλαμά (PG. 151, 2, 464Α). Ο Υιός και Λόγος του Θεού ηνώθη καθ’ υπόστασιν σαρκί. Η Παναγία εδάνεισε τη σάρκα της στον παντεχνήμονα Λόγο. Κατά τον άγιο Ιωάννη το Δαμασκηνό, “εχορήγησε εις τον κτίστην το κτισθήναι, εις τον πλάστην το πλασθήναι και εις τον Υιόν του Θεού και Θεόν το σαρκωθήναι και ανθρωπισθήναι εκ των αγνών και αμολύντων αυτής σαρκών και αιμάτων.”(Expositio fidei 87, 1160/1161, P. Bonifatius Kotter, Walter de Gruyter. Berlin. New York 1973). Με τη δύναμη του Θεού Πατρός και την επέλευση του Αγίου Πνεύματος η Μαριάμ, έγινε κατοικητήριο του Παντάνακτος, δοχείο του αχωρήτου Λόγου, ανεδείχθη Θεοτόκος, ήτοι κατά τον άγιο Ιωάννη το Δαμασκηνό “εγέννησε τον Υιόν του Θεού και Θεόν σεσαρκωμένον, όχι θεοφόρον άνθρωπον (αυτόθι) και κατά τον άγιο Γρηγόριο τον Παλαμά (PG. 151, 2, 464Α). Ο Υιός και Λόγος του Θεού ηνώθη καθ’ υπόστασιν σαρκί. Η Παναγία εδάνεισε τη σάρκα της στον παντεχνήμονα Λόγο. Κατά τον άγιο Ιωάννη το Δαμασκηνό, “εχορήγησε εις τον κτίστην το κτισθήναι, εις τον πλάστην το πλασθήναι και εις τον Υιόν του Θεού και Θεόν το σαρκωθήναι και ανθρωπισθήναι εκ των αγνών και αμολύντων αυτής σαρκών και αιμάτων.”(Expositio fidei 87, 1160/1161, P. Bonifatius Kotter, Walter de Gruyter. Berlin. New York 1973). Με τη δύναμη του Θεού Πατρός και την επέλευση του Αγίου Πνεύματος η Μαριάμ, έγινε κατοικητήριο του Παντάνακτος, δοχείο του αχωρήτου Λόγου, ανεδείχθη Θεοτόκος, ήτοι κατά τον άγιο Ιωάννη το Δαμασκηνό “εγέννησε τον Υιόν του Θεού και Θεόν σεσαρκωμένον, όχι θεοφόρον άνθρωπον (αυτόθι) και κατά τον άγιο Γρηγόριο τον Παλαμά “τον Θεόν εποίησε Υιόν ανθρώπου, υιούς δε Θεού τους ανθρώπους απειργάσατο”(PG 151 ,2, 465 A).
Το λόγο της ” ιδού η δούλη Κυρίου” η Θεοτόκος στην εντέλεια εξεπλήρωσε. Εβάστασε το Χριστό εντός της, Τον εκυοφόρησε, Τον εκράτησε στα σπλάγχνα της αλλά και μετά την κατά σάρκα Γέννησή Του στις αγκάλες της. Τον εγαλακτοτρόφησε. Τον ακολούθησε, όχι ως απόστολος, όχι ως ιερέας, αλλά ως Παρθενομήτωρ, Θεομήτωρ, σ ‘ όλα τα στάδια της επίγειας Θεανθρώπινης ζωής Του. Στην εκπλήρωση του Μωσαικού Νόμου, στην ονομασία Του την όγδοη ημέρα από τη Γέννησή Του με το όνομα Ιησούς (Λουκ. 2, 21). Στην παρουσίασή Του την τεσσαρακοστή ημέρα στο Ναό του Σολομώντος στο Συμεών το Θεοδόχο (Λουκ. 2, 22). Στη φυγή στην Αίγυπτο και την επιστροφή και εγκατάστασή Του στη Ναζαρέτ (Ματθ. 2,14 & 23). Μεσίτρια και μάρτυς του θαύματος στο γάμο της Κανά. ( Ιω. 2, 1-11). Συνοδοιπόρος και συμμέτοχος στην οδύνη του σταυρικού πάθους Του, οδυρωμένη μητρικώς. Πρώτη των μυροφόρων γυναικών στη χαρά της αναστάσεως και μέτοχος της χαρμολύπης της αναλήψεως.

Η σύναξή μας σήμερα προς τιμή της Θεοτόκου επί τη μνήμη της Κοιμήσεώς της είναι εκπλήρωση και επαλήθευση της προρρήσεώς της στην Θ΄ ωδή της Καινής Διαθήκης, ” Ιδού γαρ από του νυν μακαριούσί με πάσαι πάσαι γενεαί”(Λουκ.1,48). Εμείς τη μακαρίζομε ενεργούντες Αγιογραφικώς, συναναφωνούντες με τη γυναίκα εκείνη, η οποία ήγειρε φωνή εκ του όχλου και είπε “μακαρία η κοιλία η βαστάσασά σε και μαστοί ούς εθήλασας.” (Λουκ. 11, 27). Τιμάμε αυτή που προεκήρυξαν οι προφήτες ως φλεγομένη και μη καιομένη βάτο, ως Ερυθρά θάλασσα, ως κλίμακα του Ιακώβ, ως την κάμινο των τριών Παίδων. Την υμνολογούμε αγιοπατερικώς αποφεύγοντας την υπερβολή της Μαριολογίας της Ρωμαιοκαθολικής Εκκλησίας και την έλλειψη τιμής της από την Προτεσταντική. Ακολουθούμε τους μεγάλους θεολόγους θεοφόρους Πατέρες, συγγραφείς και υμνογράφους της Ορθοδόξου Εκκλησίας, αγίους Αθανάσιο, Βασίλειο, Γρηγόριο, Κύριλλο Αλεξανδρείας, Ρωμανό το μελωδό, Κοσμά Μαιουμά, Ιωάννη Δαμασκηνό, Μάξιμο ομολογητή, Γρηγόριο Παλαμά, Νικόδημο Αγιορείτη και Νεκτάριο Πενταπόλεως. Όλοι αυτοί από βαθύτατο σεβασμό στο πρόσωπο και το έργο της, την ύμνησαν με ποικιλία ύμνων, που συναγωνίζονται, ενίοτε και υπερβαίνουν την κλασική ποίηση, της αφιέρωσαν πλήθος τροπαρίων, Υμνων, Παρακλήσεων, Χαιρετισμών, Θεοτοκίων. Ο Ορθόδοξος λαός με το απλό αλλά και αλάνθαστο κριτήριό του της έδωσε πλείστες ονομασίες, Γαλακτοτροφούσα, Δεξιοκρατούσα, Γοργοϋπήκοο, Γλυκοφιλούσα, Πορταιτισσα, Τριχερούσα και άλλες, περί ων επιλείψει με ο χρόνος διηγούμενον ( Εβρ. 11, 32).

Αν για όλους τους κεκοιμημένους εν Χριστώ, ο θάνατος δε θεωρείται θάνατος, πολύ περισσότερο τούτο ισχύει για το θάνατο της Θεοτόκου, που εκυοφόρησε Εκείνον που με το θάνατό Του ενίκησε το θάνατο. Ο θάνατός της είναι ζωηφόρος, μεταβιβάζων εις ουράνιον και αθάνατον ζωήν και η τούτου μνήμη χαρμόσυνος εορτή και παγκόσμιός εστι πανήγυρις (Αγ. Γρηγορίου Παλαμά, Εις την πάνσεπτον Κοίμησιν ( PG. 151,2,464C). Το άγιο σώμά της, το οποίο έτι περισσότερο αγιάστηκε και θεώθηκε από την εγκατοίκηση σ’αυτό και ενανθρώπηση του Θεού Λόγου, δεν θα μπορούσε να μείνει στη γη, να αποσυντεθεί και να αναμένει την κοινή ανάσταση. Ψυχή τε και σώματι ο Υιός και Θεός της την εκάλεσε, την “μετανέστησε” στους ουρανούς κατά τον άγιο Γρηγόριο τον Παλαμά (PG. 151, 2, 465 C), όπως αναπαριστά η εικόνα της Κοιμήσεώς της, μετά το θάνατο και τον ενταφιασμό της σ’ αυτό τον όλβιο τάφο, ενώπιον του οποίου ευλαβώς προσευχόμεθα.

Εκεί στους ουρανούς παρίσταται εις το διηνεκές, εκ δεξιών του Θεού και Σωτήρος, ως πρώτη της θριαμβεύουσας Εκκλησίας εν ιματισμώ διαχρύσω περιβεβλημένη, πεποικιλμένη, κεκτημένη μητρική παρρησία και δεομένη υπέρ ημών, τρέχουσα και προφθάνουσα εν ανάγκαις, εν θλίψεσι, εν δοκιμασίαις και πρεσβεύουσα για όλους όσοι την τιμούν Ορθοδόξως ως Θεοτόκο και όχι Νεστοριανικώς ως Χριστοτόκο.

Σ΄ αυτή λοιπόν που είναι το πρότυπο της μητρότητος για τις μητέρες και της παρθενίας για τους μοναχούς, σ’ αυτή, που είναι η υψηλοτέρα των ουρανών και καθαροτέρα λαμπηδόνων ηλιακών, αυτή που είναι η λυτρωσαμένη ημάς εκ της κατάρας, η Δέσποινα του κόσμου, ας προστρέξουμε, μετά Θεό, ας τιμήσωμε με ύμνους και ας παρακαλέσουμε, όντες βέβαιοι ότι θα μας εισακούσει και θα πρεσβεύσει για μας. Την παρακαλούμε να πρεσβεύει για την εν αγάπη, αληθεία και ειρήνη ενότητα των Εκκλησιών, για την παύση των στυγερών εγκλημάτων της βίας εις βάρος αθώων ανθρώπων ανά τον κόσμο, για την τιμιότητα και ευημερία των οικογενειών και των κοινωνιών, για τις Ορθόδοξες χώρες, να διαφυλάττουν την Ορθόδοξη ταυτότητά τους και να μεταλαμπαδεύουν το λόγο ζωής της Ορθοδόξου Ανατολής στις χώρες της Εσπερίας, με τις οποίες έχουν συμβληθεί σε πλαίσιο συνεργασίας. Την παρακαλούμε προπάντων, ως έχουσα την πληρότητα των αρετών, να μας ενισχύει στον προσωπικό χριστιανικό και ασκητικό αγώνα μας, να τη μιμούμαστε στην υπακοή στο θέλημα του Θεού, την προσευχή, την αφοσίωση στην Εκκλησία, την καθαρότητα, την αγάπη, την ευποιί α, την ωφέλεια του πλησίον, ώστε να μεγαλύνεται το όνομά της και να δοξάζεται το υπερευλογημένο όνομα της Αγίας Τριάδος, του Πατρός και του Υιού και του Αγίου Πνεύματος εις τους αιώνας. Αμήν.

Μετά ταύτα εψάλησαν τα Ευλογητάρια, οι Αίνοι, έλαβε χώραν η προσκύνησις της εικόνος του Σώματος της Θεοτόκου υπό του Μακαριωτάτου και των Αρχιερέων, η Δοξολογία και οι Ιερείς αίροντες τον Επιτάφιον έφερον αυτόν διά των βαθμίδων εις την είσοδον του Ναού δυτικώς αυτού παρά την Πύλην.
Ενταύθα ο Μακαριώτατος ανέπεμψε δέησιν υπέρ αγαθής καταστάσεως του σύμπαντος κόσμου και ευημερίας του Γένους ημών.
Μετά τούτο οι Ιερείς ήρον τον Επιτάφιον και έφερον αυτόν όπισθεν του Θεομητορικού Μνήματος νοτίως και ετοποθέτησαν αυτόν εκεί, εν ω ο λαός προσεκύνει και ελάμβανε διά των ανθέων αυτού ευλογίαν, εν ω εψάλλετο ο Πατριαρχικός Πολυχρονισμός.
Άμα τη Απολύσει ο ηγούμενος Αρχιμανδρίτης π. Νεκτάριος ανέψυξε την Πατριαρχικήν Συνοδείαν και άλλους εις το ηγουμενείον της Γεθσημανής.